किर्गिस्तानमा फुल्मरको मधुवाटिका र शिविर। फुल्मरको फेसबुक पेजबाट लिइएको तस्वीर।

विश्वको सबैभन्दा शुद्ध मह हंगेरीका माहुरीपालकहरूले मध्य-एसियाको दुर्गम पहाडमा बनाउने गरेका छन्। यसरी मह उत्पादन र प्याकेजिङमा विशेषज्ञता हासिल गरेको हंगेरी कम्पनी फुल्मरले किर्गिजस्तानको टोक्टोगुल क्षेत्रबाट प्राप्त गरेको अमिरकाल महको व्यापार गर्दछ। कम्पनीका प्रतिनिधिहरूले देशको भ्रमण गरेपछि विभिन्न प्रान्तहरूबाट मह निकालेर परीक्षणका लागि हंगेरीमा ल्याएपछि यो विशेष स्थान छनोट गरिएको हो। टोक्टोगुल क्षेत्रको वर्णन गर्दै, फुल्मरका फेरेन्क ताकाक्स भन्छन्: “यो माहुरीहरूको लागि स्वर्ग हो किनभने यो फूलहरूको लागि स्वर्ग हो।”

यहाँ फुल्मरको अमिरकाल महको बारेमा यूट्यूब भिडियो देखाइएको छ।

सन् २०२२ मा फुल्मरले उत्तर-पश्चिमी किर्गिजस्तानको सबैभन्दा दुर्गम क्षेत्रहरूमध्ये एकमा मधुवाटिका स्थापना गरे। कम्पनीको क्याम्प नजिकको बस्तीबाट सयौं किलोमिटर टाढा छ। किर्गिजस्तानमा फुल्मरको सञ्चालन नयाँ हुन सक्छ तर कम्पनीसँग आफ्नो गृह देश हंगेरीमा ९० वर्षभन्दा बढी मौरीपालनको अनुभव छ। फेरेंकको हजुरबुबा ग्योर्गी फुल्मरले सन् १९२९ मा दक्षिणपश्चिमी हंगेरीमा स्थित सोमोगी काउन्टीमा आफ्नो पहिलो मधुवाटिका स्थापना गरे। माहुरीपालन गर्ने कला परिवारमा नै रह्यो र फेरेन्कले व्यवसाय विस्तार गर्यो र सन् १९९० को दशकमा फुल्मर देशको सबैभन्दा ठूलो मह प्याकेजिङ कम्पनी बन्यो। कम्पनी अहिले चौथो पुस्ता, फेरेन्सका छोराहरू बोटी र पेटीद्वारा सह-संचालित छ।

यहाँ फुल्मरको इतिहासबारे एक यूट्यूब भिडियो देखाइएको छ।

फुल्मरको माहुरीपालन वंशावली किर्गिस्तानको मह उत्पादनको इतिहाससँग मेल खान्छ। किर्गिज महले बिगत केही वर्षहरूमा धेरै प्रशंसा र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिताहरू जितेको छ। बीसौं शताब्दीमा जब किर्गिजस्तान सोभियत संघको हिस्सा थियो, यो देश रुस र युक्रेन पछि, ब्लकमा मह उत्पादन गर्ने तेस्रो ठूलो देश थियो। त्यसबेला, किर्गिस्तानमा ५ लाख माहुरीका घारहरू थिए र वार्षिक १२ हजार टन मह उत्पादन गरिन्थ्यो।

सन् १९९१ मा किर्गिजस्तान स्वतन्त्र भएपछि माहुरीका घारहरूको संख्या घटेर १ लाख भन्दा कम भयो र वार्षिक उत्पादन मामूली २ हजार टनमा झर्यो। किर्गिजस्तानमा माहुरीपालन उद्योगको पुनरुत्थान हुनु आंशिक रूपमा देश बाहिर उच्च मागको कारण हो, यसको श्रेय सबैभन्दा ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय माहुरीपालक सम्मेलन एपिमोन्डियामा किर्गिज महको निरन्तर सफलतालाई पनि जान्छ जहाँ यसले सधैँजसो विश्वको उच्च गुणस्तरको रूपमा ग्रान्ड-प्रिक्स पुरस्कार प्राप्त गर्दछ। किर्गिज महको शीर्ष पाँच आयातकर्ताहरू यूएई, जापान, कुवेत, अमेरिका र साउदी अरेबिया हुन्।

किर्गिजस्तानमा महको स्वाद र फ्लेवर माहुरीको घारहरू नजिकैको फूल र जडीबुटीहरूमा निर्भर गर्दछ। अटबाशी, टोकटोगुल, सुसामिर र इस्सिक कोल माहुरीपालनका लागि लोकप्रिय क्षेत्रहरू हुन्। उत्तरपूर्वी किर्गिस्तानको अटबाशी क्षेत्रको महले पछिल्लो दशकमा एपिमोन्डियामा चारवटा स्वर्ण पदक प्राप्त गरेको छ। यो एकल बिरुवा एस्पारसेटबाट प्राप्त एक सेतो क्रीम मह हो। अटबाशी मह मधुमेह भएका र अन्य प्रकारको महसँग एलर्जी भएका व्यक्तिहरूले सेवन गर्न सक्छन्।

फुल्मरले आफ्नो मह प्राप्त गर्ने टोकटोगुल क्षेत्रमा बारबेरी, लेभेन्डर, रास्पबेरी, थाइम र सेज लगायतका ग्रीष्मकालीन फूलहरू र जडिबुटीहरूको कडा सुगन्धको कारणले देशमा सबैभन्दा सुगन्धित मह उत्पादन हुने गर्दछ। विभिन्न प्रकारका मेलीफेरस वनस्पति र यस क्षेत्रमा पाइने औषधीय वनस्पतिको उच्च संख्याका कारण टोकटोगुल महमा औसतभन्दा उच्च पौष्टिक र उपचारात्मक गुणहरू हुने गरेका छन्।

यहि देखेर विदेशी माहुरीपालकहरूले माहुरी र मह उत्पादनको लागि किर्गिजस्तानद्वारा प्रदान गरेको अनौठो वातावरणको लाभ उठाउन थाले। फुल्मर यिनीहरूमध्ये पहिलो थियो। किर्गिजस्तानमा मधुवाटिका स्थापना गर्ने निर्णयको वर्णन गर्दै बोटी भन्छन् “हामी यसलाई सजिलो तरिकाले गर्न चाहँदैनथ्यौं – हामी यसलाई सही तरिकाले गर्न चाहन्थ्यौं।” उनी थप्छन् कि टोकटोगुल क्षेत्र ” यस्तो ठाउँ हो जहाँमात्र यस्तो मह बनाउन सकिन्छ।” फ़ुल्मरको दृष्टिकोणमा सकेसम्म सबैभन्दा प्राचीन र प्राकृतिक तरीकाले मह उत्पादन गर्नु हो, त्यसैले उनीहरूले दुर्गम स्थान रोजेका हुन्। फेरेन्क र तिनका छोराहरूले रूखको खोक्रोबाट माहुरीका गुँड बनाए किनभने प्रकृतिमा माहुरीहरू अक्सर त्यहिँ बस्छन्। पेटी भन्छन् कि उनको कम्पनीले “पूर्ण रूपमा पारिस्थितिक मधुवाटिका प्रविधिहरू लागू गर्दछ, जसको लागि धेरै मिहिनेत चाहिन्छ।”

फेरेन्सको “मानिसहरूलाई उत्कृष्ट मह दिने” महत्वाकांक्षी लक्ष्यले उनलाई घरबाट हजारौं किलोमिटर टाढा मध्य एशियामा ल्यायो। यसो गर्दा, यसले माहुरीपालनको विशाल सम्भावना रहेको यस क्षेत्रतर्फ धेरै मानिसहरूको ध्यान आकर्षित गर्न सक्यो।