सेप्टेम्बर २०१४ मा माफाल्दाको ५०औं वार्षिकोत्सवको उपलक्ष्यमा आयोजना गरिएको प्रदर्शनीमा भाग लिंदै किनो। तस्वीर: अर्जेन्टिनाको संस्कृति मन्त्रालय/फ्लीकर [1]। (CC BY-SA 2.0)
सेप्टेम्बर ३० का दिन पुरस्कार विजेता [2] ८८ वर्षीय अर्जेन्टिनी कार्टुनिस्ट होआकिन साल्भाडोर लाभादो तेओन [3]को देहावसान भयो। किनोको नामले बढी चिनिने उनले प्रख्यात कमिक स्ट्रीप पात्र माफाल्दा [4]को सिर्जना गरेका थिए। एक क्रान्तिकारी, महिलावादी, पर्यावरणविद र मानवतावादी बालिकाका रूपमा माफाल्दाले पुस्तौं पुस्ताको माया पाएकी छिन्।
किनोको निधन माफाल्दाको प्रथम प्रकाशनको ५६औं वार्षिकोत्सव [5]को भोलिपल्ट भएको थियो। यो समाचार तुरुन्तै चारैतिर फैलियो र विश्वभरिका अनगिन्ति मिडिया [6], कलाकार तथा प्रख्यात हस्तीहरूबाट हार्दिक श्रद्घाञ्जलीको ओइरो लाग्न थाल्यो।
माफाल्दा कमिक स्ट्रीप स्पेनिश भाषाको सबैभन्दा प्रख्यात कार्टुनमध्ये एक हो र रैथाने ग्वारानी [7] भाषामासमेत गरी ३० भन्दा बढी भाषा [8]मा अनुवाद भइसकेको छ। राजनीति, समाज, पर्यावरण र महिलावादीसम्बन्धी माफाल्दाका सन्देश [9] सर्वव्यापी र अझै वर्तमान समय सुहाउँदो छ।
राजनीतिक व्यंग्य भएको माफाल्दाको एक क्लासिक स्ट्रीप। तस्वीर: “¡¡¡!!!”/ फ्लीकर [10] (CC BY-NC-SA 2.0)। कमिक स्ट्रीप: “लोकतन्त्र डेमोक्रेसी (ग्रीकमा डेमोस भनेको जनता, र क्रेतोस भनेको अधिकार वा सत्ता)। सरकार जसमार्फत जनताले आधिपत्य जनाउँछन्।”
किनोका अन्य रचनाजस्तै माफाल्दा पनि उनको समयमा निकै विवादास्पद थिइन्। आफ्नो तिखो व्यंग्यले उनले अर्जेन्टिनी तानाशाहीको सेन्सरशीपलाई मात दिएकी थिइन् [11] यद्यपि उनलाई चिलीका तानाशाह अगष्टो पिनोेशे [12]ले प्रतिबन्ध लगाएका थिए।
प्रिन्ट मिडिया (कार्टुन, पत्रिका तथा पुस्तक) का साथै माफाल्दा र उनका साथीहरूले आफ्नै टेलिश्रृंखला [13]मा अभिनय पनि गरे। नौ वर्षको अवधिमै (सन् १९६४ देखि १९७३ सम्म) उनी संसारभरि छाइन र “सुन्दर विश्वका लागि विद्रोह र विश्वासको सर्वव्यापी प्रतीक [14]” भइन्।
किनोको निधनपश्चात् सामाजिक सञ्जालमा अर्जेन्टिना तथा विश्वभरिका ग्राफिक कलाकारका श्रद्घाञ्जली सन्देश र उनका कमिकको ओइरो लाग्यो।
हाल अमेरिका बस्ने अर्जेन्टिनी कार्टुनिस्ट लिनिएर्सले पठाएको सन्देश:
??? pic.twitter.com/9wImYi6vPR [15]
— Liniers (@porliniers) September 30, 2020 [16]
ब्युनोस एअर्सका चित्रकार लुली आफ्नो कृतज्ञता र समवेदना पोख्छिन्:
बाल कार्टुन चित्रकार निक माफाल्दा अब “टुहुरी” भइन् भन्छन्:
Se fue el más grande de todos. ? pic.twitter.com/T26JhtlLW4 [18]
— Nik (@Nikgaturro) September 30, 2020 [19]
उनी सर्वश्रेष्ठ थिए।
कोर्दोबाका कलाकार होरासियो अल्तुना शोक प्रकट गर्छन्:
pic.twitter.com/UPUlMFP7o5 [20]
— Horacio Altuna (@HoracioAltuna) September 30, 2020 [21]
प्रसिद्घ ग्राफिक व्यंग्यकार तुते [22] (प्रख्यात कार्टुनिस्ट कालोइ [23]का छोरा) किनोलाई विदाइ सन्देश दिनका लागि उनमा समर्पित एक चित्र कोर्छन्:
Hoy se nos fue Quino, a quien tanto quería. Maestro de maestros, inolvidable. Gracias por tanto, Quinito ♥️
(Ahora estoy haciendo un dibujo para despedirlo). pic.twitter.com/4B351C4thE [24]— Tute (@Tutehumor) September 30, 2020 [25]
आज मैले अत्यन्त माया गर्ने किनोले हामीलाई छाडेर गएका छन्। बिर्सन नसकिने, गुरुहरूका गुरु। धेरै धेरै धन्यवाद, किनितो।♥
(म उनलाई विदाइ दिनका लागि यो चित्र बनाउँदै छु।)
विश्वभरिका कलाकारहरूले किनोप्रति श्रद्घाञ्जलि अर्पण गरे। ग्रीक कार्टुनिस्ट पानोस जाकारिसले यो चित्र बनाए:
किनोलाई व्यक्तिगत रूपमा भेटेकी कोलम्बियन कलाकार नानीले शोक व्यक्त गर्दै विदाइका अभिव्यक्ति बाड्छिन्:
Tuve el honor de conocer a Quino, era un ser excepcional, sencillo, cercano, cariñoso. Por eso la grandeza de su trabajo, Magola está inspirada en Mafalda, siempre fue mi maestro, reconozco que no le llego ni a los tobillos, ahora las dos, las tres lloramos su ausencia pic.twitter.com/81JjIY6RJP [27]
— tira cómica Magola (@naniopina) September 30, 2020 [28]
मैले किनोलाई भेट्ने सुअवसर पाएकी थिए। उनी विशिष्ट, सरल, मिलनसार र स्नेही व्यक्ति थिए। त्यसैले उनको उत्कृष्ट सिर्जना (मागोला माफाल्दाबाट प्रेरित पात्र हुन्) सदैव मेरा लागि प्रेरणाका श्रोत रहेको थियो। तर म स्वीकार्छु, म उनको स्तरमा पुगेकी छैन। हामी दुई, हामी तीन उनको अनुपस्थितिमा शोकमग्न छौं।
ब्राजिलबाट कार्लोस रुआसले भने:
Quino vai fazer falta para o mundo. Agora, ele está no panteão dos deuses dos quadrinhos, e seu legado é simplesmente inegualável. Se eu sou crítico em meu trabalho hoje, é porque ele me ensinou isso em seus livros. pic.twitter.com/RtBffCquvf [29]
— Carlos Ruas (@sabadoqualquer) September 30, 2020 [30]
यस विश्वले किनोको अभाव महसुस गर्नेछ। अब उनी कमिक स्ट्रीपका देवताका मन्दिरमा पुगिसके, र उनको काम अतुलनीय रहेको छ। आज म आफ्ना सिर्जनाको आलोचना गर्छु किनकि मैले उनीबाट सिके।
चिलियन कार्टुनिस्ट नागुले किनोका सिर्जनाको प्रशंसा गरिन् :
Gracias por tanto Quino. pic.twitter.com/4pI79VJCDg [31]
— Nagú (@nagu_cl) September 30, 2020 [32]
धेरै धन्यवाद, किनो।
फ्रान्सेली फ्रेड सोचार्डले हालसालैको हाइ स्कुलका विद्यार्थीका ड्रेसबारे भएको विवाद [33]तिर औंल्याउँदै सानी माफाल्दाको विद्रोहको प्रशंसा गर्छन् :
En guise d'hommage à Quino… avec Mafalda, une jeune fille qui n'a pas sa langue dans sa poche ! pic.twitter.com/rNYHQowuCh [34]
— Fred Sochard (@FredSochard) September 30, 2020 [35]
किनोप्रति नमन…चुप नबस्ने युवती माफाल्दाको चित्रकासाथ।
तस्वीरमा: “हामी केटीहरू हामीलाई मनपर्ने लुगा लगाउँछौं।”
भेनेजुएलन कार्टुनिस्ट एडो इलस्त्रादो बालबालिकाको पुस्तामा माफाल्दाको प्रभावबारे भन्छन्:
Chau Quino. Mafalda y todos los niños vivimos en un mundo mejor, gracias a ti. #Quino [36] #joaquinsalvadorlavado [37] #mafalda [38] pic.twitter.com/1dHG84D3VQ [39]
— EDO (@edoilustrado) September 30, 2020 [40]
अलविदा, किनो। माफाल्दा र सबै बालबालिका सुन्दर संसारमा बसिरहेका छन्, धन्यवाद तपाईंलाई।
र, होण्डुरन चित्रकार अलान मकडोनल्डले आफ्नो पीडा माफाल्दाको चित्रमा उतारेका छन् :
pic.twitter.com/lhcYpk2C1Z [41]
— mcaricatura@gmail.com (@ALLANMCDONALD) September 30, 2020 [42]
नजानुस् ! म सुप खाने बाँचा गर्छु।
यो श्रद्घाञ्जलि इटालियन कार्टुनिस्ट माउरो बियानीले व्यक्त गरेका हुन्:
Per #Quino [36] pic.twitter.com/zLIpwc5aku [43]
— Mauro Biani (@maurobiani) September 30, 2020 [44]
En la imagen: “Dice el mundo que ya te extraña. Vuelve”.
चित्रमाः “संसारले भनिरहेको छ तपाईंको कमी अहिले नै महसुस भइरहेको छ। फर्की आउनुस्!”
किनोका धरोहर र सिकाइ सबैका हृदयमा सदा रहिरहनेछन् र उनका सिर्जनाले पुस्तौं पुस्तालाई आनन्द दिइरहनेछन् भन्ने कुरामा कुनै शंका छैन।